Avrupa Birliği’nin destekleriyle Ekim 2022’de başlayan ve dört sene sürmesi planlanan COST projesi ‘Cosmic WISPers’in bu yılki toplantısı İstinye Üniversitesi’nde (İSÜ) gerçekleştiriliyor.
3-4-5-6 Eylül tarihlerinde düzenlenen etkinliğe, alanında uzman isimler konuşmacı olarak katılırken, “Duyamadığımız Kozmik Fısıltılar: Evrenin Karanlık Yüzü” başlıklı halka açık konferans 5 Eylül’de düzenlendi.
Evrenin karanlık yüzünü anlamaya yönelik, kuramsal ve deneysel çalışmaların masaya yatırıldığı, ilgili araştırmaların geleceğini şekillendirecek bir toplantıya ev sahipliği yaptıklarını belirten İSÜ Temel Bilimler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Serkant Ali Çetin, “Karanlık maddenin var olduğuna dair dolaylı deneysel kanıta sahibiz. Ama henüz karanlık maddenin doğasını bilmiyoruz” dedi.
İstinye Üniversitesi (İSÜ) Avrupa Birliği tarafından desteklenen, Bilim ve Teknolojide Avrupa İş Birliği (European Cooperation in Science and Technology (COST)) aksiyonunun yıllık toplantına ev sahipliği yapıyor. ‘Cosmic WISPers’ etkinliğinde ‘evrenin karanlık yüzü’ hakkında, başka bir deyişle karanlık madde ve karanlık enerji denilen, evrende var olduğundan emin olunan ama ne olduğu henüz keşfedilmeyen yapıyla ilgili güncel kuramsal ve deneysel çalışmalar masaya yatırılıyor.
Bu COST aksiyonu sayesinde Türkiye’de ilk defa, evrenin karanlık yüzüyle ilgili kuramsal ve deneysel çalışmalar masaya yatırılırken, halka açık konferansta projenin yürütücüsü Prof. Alessandro Mirizzi ve İSÜ Temel Bilimler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Serkant Ali Çetin de açıklamalarda bulundu.
“Henüz karanlık maddenin doğasını bilmiyoruz”
İSÜ Temel Bilimler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Serkant Ali Çetin, yaptığı konuşmada şunları söyledi:
“Her ne kadar eksiklikleri olduğunu bilsek de, gözlemlediğimiz evrendeki yapıtaşlarını ve etkileşmeleri çok iyi açıkladığını bildiğimiz Standart Model ile yapılan hesaplar evrenin gözlemlediğimiz/ölçtüğümüz halini açıklamaya yetmiyor. Evren hakkında gözlemler sonucu elde ettiğimiz bulgular, onu oluşturduğunu düşündüğümüz madde ve enerjinin çok daha fazlasının var olması gerektiğini gösteriyor. Karanlık maddenin var olduğuna dair dolaylı deneysel kanıta sahibiz. Ama henüz karanlık maddenin doğasını bilmiyoruz. Karanlık enerjinin ise evrenin ivmelenerek genişlemesinden sorumlu olduğunu söyleyebiliriz.”
“Büyük mesafeler için evrenin ışıktan daha hızlı genişlediğini söyleyebiliriz”
Büyük mesafeler için evrenin ışıktan daha hızlı genişlediğinin söylenebileceğini belirten Çetin, “Uzayın oldukça yavaş genişlediğini görüyoruz. Kozmik mesafeler 1 milyon yılda sadece yüzde 0,007 oranında artıyor. Bu oran, evrenin ömrü boyunca biraz değişmiştir. Peki, evren ışıktan daha hızlı mı genişliyor? Bu, baktığınız ölçeğe bağlı, gerçekten büyük mesafeler için evrenin ışıktan daha hızlı genişlediğini söyleyebiliriz. Ancak, uzayın genişlemesinin hareket eden nesnelerle hiçbir ilgisi olmadığını unutmayalım ve bu çerçevede hiçbir şekilde ışık hızıyla sınırlı değil” dedi.
“Evrenin karanlık yüzünü anlamaya yönelik bir toplantıya ev sahipliği yapıyoruz”
İSÜ’de yapılan çalışmalarla ilgili de konuşan Çetin, şunları söyledi:
“Evrenin karanlık yüzünü anlamaya yönelik, kuramsal ve deneysel çalışmaların masaya yatırıldığı ve ilgili araştırmaların geleceğini şekillendirecek bir toplantıya ev sahipliği yapıyoruz. Parçacık Fiziğinin Standart Modeli’nin çeşitli uzantılarında ortaya çıkan çok zayıf etkileşen ‘sıska’ parçacıklara (WISP’ler) odaklanan bu programın amacı, özellikle aksiyonlar, aksiyon benzeri parçacıklar ve karanlık fotonlar olmak üzere bu WISP’lerin teorik temellerinden, astrofizikteki dolaylı gözlemsel sonuçlarına, çarpıştırıcılarda ve diğer laboratuvar deneylerinde doğrudan tespitlerine kadar kapsamlı bir çalışmasıdır. COSMIC WISPers programının temel amacı, parçacık fiziği, astrofizik ve kozmolojinin kesişen ve disiplinler arası alanında sistematik ve tutarlı bir temelde WISP çalışmaları yürütmek için farklı ve tamamlayıcı uzmanlığa sahip bir camianın oluşumunu ve etkileşimini teşvik etmektir.”
“Etkinlikte genç öğrencileri gördüğüm için mutluyum”
Projenin yürütücüsü Prof. Dr. Alessandro Mirizzi, yaptığı konuşmada, toplantıda yer almaktan dolayı duyduğu mutluluğu dile getirirken, “Bu kadar genç öğrencinin aramızda olmasından dolayı çok mutluyum. Çok güzel bir lokasyonda, güzel bir toplantıda bir hafta beraberdik. Birçok bilim insanı çalışmalarını paylaşmak için bir aradaydı ve birçok konuyu tartıştı” diyerek katılımcılara teşekkür etti.
İSÜ Bilim ve Teknoloji İletişimi Koordinatörlüğü ve Temel Bilimler Bölümü işbirliği ile düzenlenen “Duyamadığımız Kozmik Fısıltılar: Evrenin Karanlık Yüzü” adlı halka açık konferansta ise evrenle ilgili kafa karıştıran sorularla ilgili güncel bilgiler paylaşıldı. Hafta boyunca süren toplantılar sayesinde Türkiye’de bu alana ilgi gösteren genç araştırmacılar da yeni projeler ve iş birlikleri için fırsat yakaladı.
